Η επίδραση του ψυχολογικού stress στη σωματική και πνευματική υγεία είναι ένα θέμα που συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των μελετητών τα τελευταία χρόνια . Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανέφερε ότι οι διαταραχές που σχετίζονται με το στρες επηρεάζουν περίπου 450 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Σε αυτές περιλαμβάνονται και διαταραχές που ενδέχεται να οδηγήσουν σε σοβαρότερες ασθένειες όπως η υπέρταση, ή καταστολή της ανοσοποιητικής αντίδρασης του οργανισμού. Οι στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες ενδέχεται να διαφέρουν ανάλογα με την περίσταση, το πως ο καθένας την αντιλαμβάνεται και τους διαθέσιμους πόρους. Για παράδειγμα ο Zellner et al. (2006) διαπίστωσε πως οι άνθρωποι τρώνε λιγότερο όταν αντιμετωπίζουν κάποιο φυσικό πόνο , αλλά περισσότερο ( και κυρίως λιπαρές και ανθυγιεινές τροφές) όταν απειλείτε το Εγώ τους. Δεν έχει ακόμα διερευνηθεί τι προκαλεί αυτές τις διαφορές.
Γυναίκες και στρες
Παρόλο που οι γυναίκες έχουν εισέλθει δυναμικά στην αγορά εργασίας τις τελευταίες δεκαετίες , οι μητέρες παραμένουν υπεύθυνες για την πλειοψηφία των οικιακών αγορών και συνεχίζουν να έχουν ποιο ενεργό ρόλο στην καθημερινή φροντίδα των παιδιών σε σύγκριση με. Παρόλο που ο συνδυασμός δουλειάς και οικογένειας παρουσιάζει σημαντικά οφέλη όπως βελτίωση των ικανοτήτων, της αυτοεκτίμησης και της ικανοποίησης από τη ζωή , έχει κατηγορηθεί για την αύξηση των επιπέδων του στρες, ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης των ρόλων. Οι εργαζόμενες μητέρες είναι πολύ πiο πιθανό σε σύγκριση με τους άντρες να μπλέκουν τη δουλειά με την οικογένεια (για παράδειγμα όταν η δουλειά διακόπτεται από τις οικογενειακές υποχρεώσεις), και αυτό αυξάνει το άγχος. (Williams et al., 1991; )
Οι γυναίκες φαίνεται να αντιμετωπίζουν διαφορετικούς παράγοντες άγχους και να αντιδρούν με διαφορετικούς τρόπους. Εμφανίζουν συχνά μεγαλύτερα επίπεδα χρόνιου στρες από του άντρες, περισσότερο στρες προκαλούμενο από καθημερινούς στρεσογόνες παράγοντες, ενώ συχνά σημειώνουν πιο έντονα σωματικά συμπτώματα και πιο άσχημη ψυχική διάθεση από αυτούς.
Φαίνεται επίσης ότι οι γυναίκες χρησιμοποιούν διαφορετικούς τρόπους για να ελέγξουν το άγχος τους σε σύγκριση με τους άντρες. Για παράδειγμα οι Stein and Nyamathi (1999) διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να καταφύγουν σε στρατηγικές τύπου αποφυγής , σε σχέση με τους άντρες, ενώ άλλοι Ptacek et al. (1994) διαπίστωσαν πως οι γυναίκες βασίζονται περισσότερο στην υποστήριξη από το κοινωνικό τους περιβάλλον καθώς και σε στρατηγικές που επικεντρώνονται περισσότερο στα συναισθήματα τους. Επίσης οι γυναίκες δείχνουν περισσότερο επιρρεπής από τους άντρες στην κατανάλωση γλυκών και λιπαρών τροφών όταν βρίσκονται σε κατάσταση στρες. (Zellner et al., 2006).
Φαγητό και ψυχική διάθεση
Η σχέση μεταξύ τροφής και ψυχικής διάθεσης είναι πλέον αποδεκτή (και η χρήση από τους καταναλωτές φαγητών ή αναψυκτικών όπως καφεΐνη και αλκοόλ για να ελέγξουν την ψυχική τους διάθεση είναι πολύ συνηθισμένη. Ειδικά οι γυναίκες είναι επιρρεπής στην κατανάλωση επιπλέον φαγητού όταν νιώθουν αγχωμένες, και επιδεικνύουν μεγαλύτερη επιθυμία για γλυκές τροφές όπως σοκολάτα. (Zellner et al., 2006).
Τέτοιου είδους τροφές μπορούν να βελτιώσουν την ψυχική διάθεση και να μετριάσουν την επίδραση του στρες μέσω των ντοπαμινεργικών νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου, και στα ευάλωτα (αγχωμένα) άτομα, μέσω της ενίσχυσης της λειτουργίας τους συστήματος σεροτονίνης. Η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που καταπολεμά τον πόνο , μειώνει την όρεξη και βοηθάει στη χαλάρωση και τον ύπνο.
Δυστυχώς, συμπεριφορές όπως η υπερφαγία, το κάπνισμα ή η κατανάλωση αλκοόλ που χρησιμοποιούνται για την ανακούφιση από το στρες βραχυπρόθεσμα, ενδέχεται να δημιουργήσουν σημαντικά προβλήματα μακροπρόθεσμα, όπως παχυσαρκία, καρδιακές ασθένειες, καρκίνο ή και διαβήτη (Greeno and Wing, 1994). Δεδομένου της ροπής στη χρήση φαγητού και ποτού ως μέσα αντιμετώπισης τους στρες, είναι επιθυμητή η αναζήτηση εναλλακτικών πιο υγιεινών φαγητών και αναψυκτικών. Η αναζήτηση τροφών που στοχεύουν στο να επηρεάσουν την διάθεση, την ψυχική υγεία , την κατάθλιψη ή τις γνωστικές λειτουργίες αποτελεί ένα σχετικά νέο και γρήγορα αναπτυσσόμενο κλάδο της βιομηχανίας τροφίμων.
Ο τρόπος που οι γυναίκες προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το στρες καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα δραστηριοτήτων. Οι ίδιες αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν στιγμές που παλεύουν να ισορροπήσουν ανάμεσα στη δουλειά και στην οικογένεια, και αυτό τις περισσότερες φορές λόγο οικογενειακών υποχρεώσεων και όχι λόγω των απαιτήσεων στο χώρο εργασίας. Αυτό έχει συνέπειες στον τρόπο που οι εργαζόμενες γυναίκες προσδιορίζουν τον εαυτό τους και στον τρόπο που συνδυάζουν τη δουλεία και την οικογένεια με σκοπό την ικανοποίηση των ατομικών τους αναγκών. Δυστυχώς η έλλειψη χρόνου έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του στρες αλλά ταυτόχρονα και τη μείωση των διαθέσιμων στρατηγικών για την αντιμετώπισή του. Οι προσπάθειες για την ανακούφιση από το στρες συχνά πρέπει να περιμένουν για αργότερα (ίσως και ως το τέλος της ημέρας), πράγμα που σημαίνει ότι το άγχος μπορεί να συνεχίσει να συσσωρεύεται για πολλές ώρες. Οι άμεσες προσπάθειες αντιμετώπισης του άγχους δεν είναι απαραίτητα οι πιο επιθυμητές (όπως φωνές ή υπερβολική κατανάλωση παχυντικών φαγητών). Αυτό σημαίνει πως η ύπαρξη μίας εναλλακτικής πρότασης θα ήταν ιδιαίτερα θετική. Η χρήση των τροφών που βελτιώνουν τη διάθεση είναι μία εναλλακτική λύση σε αυτή την κατεύθυνση. Ιδιαίτερα για τις γυναίκες που αντιμετωπίζουν καθημερινό στρες .
Τροφές για τη μείωση του άγχους
Σύνθετοι υδατάνθρακες , ιδιαίτερα πατάτες , ζυμαρικά, ψωμί , φασόλια και δημητριακά, κρεμμύδια
Ως σνακ μέλι ή ζάχαρη και φαγητά με χαμηλά λιπαρά και πολλούς υδατάνθρακες όπως ποπ-κορν (χωρίς βούτυρο), κέικ ρυζιού ή δημητριακά πρωινού
Αποφύγετε προϊόντα που περιέχουν καφεΐνη όπως καφές , μαύρο και πράσινο τσάι, αναψυκτικά τύπου κόλα και σοκολάτα) ειδικά αν δεν είναι μέρος της συνηθισμένης σας διατροφής. Η ξαφνική αύξηση της κατανάλωσης καφεΐνης μπορεί να προκαλέσει νευρικότητα και άγχος.
Αποφύγετε το αλκοόλ.
Tip! Ηρεμιστική Σούπα: Σούπες όπως η μινεστρόνε και η ribolitta (μια παραλλαγή της μινεστρόνε που περιλαμβάνει ψωμί και κρεμμύδια ) είναι ένα καλό γεύμα για όταν νιώθετε αγχωμένη.
Αναφορές
Greeno, C.G., Wing, R.R. (1994), "Stress-induced eating", Psychological Bulletin, Vol. 115 pp.444-64.
Ptacek, J.T., Smith, R.E., Dodge, K.L. (1994), "Gender difference in coping with stress: when stressor and appraisals do not differ", Personality and Social Psychology Bulletin, Vol. 20 No.4, pp.421-30.
Stein, J.A., Nyamathi, A. (1999), "Gender differences in relationships among stress, coping and health risk behaviours in impoverished minority populations", Personality and Individual Differences, Vol. 26 pp.141-57.
Williams, K.J., Suls, J., Alliger, G.M., Learner, S.M., Wan, C.K. (1991), "Multiple role juggling and daily mood states in working mothers: an experience sampling study", Journal of Applied Psychology, Vol. 76 No.5, pp.664-74.
Zellner, D.A., Loaiza, S., Zuleyma, G., Pita, J., Morales, J., Pecora, D., Wolf, A. (2006), "Food selection changes under stress", Physiology and Behavior, Vol. 87 pp.789-93.
Σχόλια